Rozpoznanie Cienia...

„Cień to ukryte, czyli nieświadome aspekty człowieka, zarówno dobre, jak i złe które ego albo stłumiło, albo nigdy ich nie uznało.”

      Wracam do tematu który mnie bardzo inspiruje, napędza moja ścieżkę rozwoju jako faceta oraz wprowadza do wewnątrz. Wpisem z 28 października 2010 zapoczątkowałem trudny temat Naszego Wewnętrznego Cienia. Będę kontynuował ten wątek - dziś strona praktyczna czyli jak rozpoznać nasz Cień.

     Przypomnę tylko, że formowanie Cienia Personalnego przebiega równolegle do procesu kształtowanie ego osobowości, tj. Persony. Jest On stłumionym Ja, i w jego obszarze znajdują się wyparte przeżycia, cechy i własności psychiczne uznane z perspektywy ego za niewłaściwe lub niekonwencjonalne a także niezróżnicowane funkcje psychiczne. Również przybiera kształt kompleksu emocjonalnego czyli autonomicznej osobowości zdolnej zakłócić procesy świadome. Cień zawiera także te cechy osobowości, których jednostka nie była w stanie rozwinąć w należyty sposób, a które mogą być wysoko cenione. Cień jest związany z jednostkową nieświadomością. Ponieważ zjawisko to występuje w mniejszym lub większym stopniu u wszystkich, cień jest w pewnym sensie przejawem kolektywnym.

     Im bardziej osoba jest nieświadoma cienia, tym jest on „ciemniejszy i gęstszy”. Im ulega on większej dysocjacji od życia świadomego, tym przejawia silniejszy, kompensacyjny, demoniczny dynamizm. Nie rozpoznany cień jest projektowany na osoby i grupy, które ucieleśniają niedojrzale i niszczące tendencje gnieżdżące się w ludzkiej psychice. Przykładem manifestowania się archetypu cienia może być wyobrażenie węża czy diabła, a także nauka o grzechu pierworodnym. Zdarza się niekiedy, że ego identyfikuje się z cieniem dając „moment szaleństwa dionizyjskiego”, w którym ofiara archetypu czuje się, jak by była bogiem poza wszelkimi normami dobra i zła. Cień do momentu rozpoznania zawsze przebywa w podświadomości (sic!)

Metody rozpoznania „Cienia” są różne i wiążą się w jedną całość.

Etap 1. Pytania.

     Odpowiedzi na pytania umożliwiają nam dostrzeżeniu kształtu naszego Cienia i pozwolą zidentyfikować różne jego aspekty.

Które wartości/aspekty mojego „JA” społecznego uważam za najbardziej udane? Które z tych cech chciałbym aby poznali inni ludzie? Jakie są przeciwstawne cechy, te które musiałem stłumić, by podkreślić moje pozytywne cechy?

(Te pytania dotyczą naszego społecznego wizerunku który chcemy przekazać otoczeniu. A cechy charakteru które tłumisz składają się an różne aspekty twego Cienia np. chcesz się okazać jako dobry i łagodny to kryjesz przeciwieństwo czyli egoizm i agresywność. Jeśli masz odwagę to utożsamiaj się z różnymi tłumionymi aspektami swego Cienia po przez mówienie np. jestem agresywny, samolubny itd. zwracaj uwagę na uczucia które wówczas w Tobie powstają.)

Jakich tematów zwykle unikam w rozmowach z innymi: seksu, agresywności, wiary, ambicji, niekompetencji?

(Unikanie ich ujawnia Twój lęk przed odkryciem przez kogoś, czegoś czego się wstydzisz. Jeśli natomiast nadejdzie dzień w którym bez skrepowania będziesz rozmawiał a tych tematach, będzie dniem w którym uda Ci się oswoić jeden z aspektów Cienia.)

W jakich sytuacjach stajesz się nerwowy, wycofujesz się? Jakiego rodzaju uwag się obawiasz?

(Jeśli zaskoczyła Cię siła swojej reakcji tzn. że ktoś dotknął w Tobie czegoś, czego nie akceptujesz. Dyskomfort jaki poczułeś oznacza że został urażona wrażliwa część Twego Cienia.)

W jakich sytuacjach czujesz się gorszy lub brak mi wiary we własne siły?

(Czy jest tak że w sytuacjach czuję się gorszy, niekompetentny, nie stanę na wysokości zadania czy też – np. w podrywie – nie sprostam sytuacji ponieważ uważam się za nie dość kompetentnego, inteligentnego, przystojnego itd.)

W jakich sytuacjach czujesz się zakłopotany?

(Na jakich polach wpadam w panikę na myśl, że Ktoś może dostrzec moje słabości.)

W jakich sytuacjach czujesz się urażony?

Jakiego rodzaju krytyki nie znosisz?

(Gwałtowna reakcja na powtarzająca się krytyka ujawnia ukrytą sferę twojej osobiści, której nie chcesz ujawniać.)

W jakich sytuacjach i na co reagujesz gwałtownie?

Czy trudno ci przyjmować komplementy i pochwały? Jakie?

(Dlaczego tak trudno zaakceptować mi pochwały – czyżbym chciał w ten sposób ukryć część mojego Cienia czyli gorącego pragnienia bycia podziwianym i komplementowanym, do którego trudno jest mi się przyznać.)

Co najbardziej cenili twoi rodzice?

(Rodzinnym cieniem będzie zatem to wszystko, an co rodzina nie pozwala sobie w życiu i czego nie chce wyrazić.)

Co cię śmieszy? Kiedy parskasz śmiechem?

Czego w sobie nie lubisz? Czy jesteś niezadowolony z siebie? Czy przyczyną jest mój wygląd czy może cechy charakteru?

(Jeśli zaakceptujesz swoje niedoskonałości, słabości i błędy, to zacząłeś rozpoznawać i zaprzyjaźniać się ze swoim Cieniem)

Etap 2. Sny.

     Jung użył jako pierwszy słowa „Cień” aby określić groźną postać nawiedzająca Nas w snach. Podświadomość podczas snów pozwala sobie na niepohamowane wyrażanie wszystkiego co stłumiliśmy przez uprzejmość lub co uwewnętrzniliśmy ze społecznych zakazów. Cień przyjmuje zwykle postać tej samej płci co śniący i zachowuje się przerażająco, odpychająco lub nieprzyzwoicie. Czasem Cień przybiera formę osoby zdeformowanej lub chorej a czasem dzikiego – nieokiełznanego – czasem atakującego Nas zwierzęcia. Zazwyczaj w takich sytuacjach się bronimy lub uciekamy, natomiast jest to sygnał, że jakiś ważny ukryty aspekt Nas samych pragnie się właśnie ujawnić. Jeśli sny w których jesteśmy atakowani powtarzają się, jest to sygnał, że Cień pragnie się ujawnić w świadomości i należy go uznać za integralną cześć nas samych. Jeśli to zignorujemy mogą zdążyć się różne wypadki, choroby depresje czy problemy w kontaktach z ludźmi. Ważne jest tutaj by podczas snów być przyjaźnie nastawionym do Cienia, zrozumieć jego przekaz, zaakceptować jego obecność i w ten sposób przetransformować  swoje sny na pełne mocy.

Przykłady snów z Cieniem: Mój brat – mój Cień, Spotkanie z Kobrą, Pomocna Czarownica.

Etap 3. Marzenia i fantazje.

     Są one przerywnikami które pozwalają Cieniowi przebić się do naszej świadomości. Żeby zrozumieć ten wewnętrzny świat należy pozwolić na swobodny rozwój takich aspektów jak: współzawodnictwo, wzrost energii, pragnienie bogactwa, podniety seksualne, wszystkie dostępne uczucia negatywne i pozytywne itd. Ponieważ one szybko pojawiają się w naszym umyśle i równie szybko znikają, czasem nawet nie dostrzegamy tego – tak jak ze snami których nie pamiętamy. Często są nie do zaakceptowania z powodu niemoralnych podstaw, oraz okrutnej, pełnej przemocy, podniecającej natury. Oczywiście Cień ukrywa też pozytyw rzeczy jak np. twórcze inspiracje, fantazję, spontaniczność czy impulsy popychające do czynienia dobra jest to tzw. Biały Cień.

Etap 4. Poczucie humoru.

     Mówi się że poczucie humoru jest prawdą Cienia. Jeśli dokładnie przeanalizujemy Nasze poczucie humoru umożliwi nam to określenie natury naszego Cienia. Np. jeśli śmiejemy się z kłopotliwej sytuacji w której znalazł się sąsiad często przepraszamy za ten śmiech  ale w rzeczywistości ten śmiech nie jest taki niewinny jak byśmy chcieli i ma ona swoje źródło w tym co tłumimy. Pomaga nam rozładować napięcie powstałe między naszym pragnieniem a skłonnościami stłumionymi przez superego.

     Natomiast spontaniczne wybuchy śmiechu dowodzą obecności skupiska Cienia i jego myśli, pragnień i fantazji stłumionych w codziennym życiu. Przykład – wiemy że nie jest dobrze śmiać się z kolegi który poślizgnął się na skórce od banana – jedna część z nas pragnie mu pomóc druga natomiast cieszy się z ludzkiego cierpienia – wynika to z głęboko ukrytego sadyzmu -  i czuje ulgę że to nie my – możemy to przełożyć na inne sytuacji życiowe.

Pytania: Co cię śmieszy? W jakich sytuacjach parskasz śmiechem?

Odpowiedź na nie ujawni stłumioną stronę osobowości

Z drugiej strony osoba która nie posiada poczucia humoru, to taka w której Cień jest bardzo dobrze ukryty i opancerzony, że nie może nawet ujawnić się przez śmiech (sic!)

Etap 5. Projekcje.

      Jeśli nie posiądziemy sztuki odkrywania naszych projekcji, wystąpimy przeciwko sobie.

W skrócie, projekcja umożliwia Nam ujrzenie, usłyszenie i odczucie emocji i cech charakteru, które zostały wyparte i tkwią głęboko we mnie po przez ich odbicie z zewnątrz. Czyli wszystko to, co jest niemożliwe do zaakceptowania przez świadomość, prędzej czy później znajdzie się na zewnątrz Nas odbite w przedmiotach, zwierzętach czy ludziach. Jeśli nie cierpimy pewnych cech charakteru innych osób i wywołują one w Nas poczucie pogardy itd. dzieje się tak ponieważ czujemy naglącą potrzebę rozwinięcia tych cech w Nas samych np. jeśli nie znoszę osób spokojnych, powściągliwych, to bez wątpienia brakuje mi tych cech lub są słabo rozwinięte. Możemy tutaj albo przesadnie idealizować daną osobę albo ją nienawidzić. To samo będzie dotyczyć uprzedzeń, dostrzegamy w danej osobie ukrytą część Nas samych, której dotąd istnieniu zaprzeczaliśmy. Projekcje to również porównywanie się do kogoś, z wynikiem na własną niekorzyść. Co w efekcie prowadzi do obwiniania się, że nic nie robimy, a zwłaszcza że nic nie potrafimy robić dobrze.

      Generalnie projekcja własnego Cienia na kogoś innego, jest jak nałożenie maski na czyjąś twarz, a następnie odnoszenie się do niej. Postać ta, stworzona przez Nas może więc fascynować lub odpychać. Rzutowanie własnego Cienia na innego lub innych — w kategoriach kolektywnych, społecznych, jest zjawiskiem ogólnoludzkim, powszechnym i w większości przypadków nieświadomym. Projekcja ta ma charakter „odciążenia” tego, który jej dokonuje. Swą ciemną stronę, swe minusy ontyczne, poznawcze, moralne, estetyczne, ale także społeczno-ekonomiczne może on „wyrzucić za burtę” swej świadomości, przypisać je innym, i tym samym uwolnić się od odpowiedzialności za nie.

(Niestety temat projekcji jest szeroki i trudno go ująć w krótkim artykule.)

Podsumowanie:

     Nie ma powszechnie skutecznej metody asymilowania cienia. Chodzi tu raczej o dyplomację czy politykę i jest to zawsze sprawa indywidualna. Najpierw trzeba cień zaakceptować i poważnie potraktować jego istnienie. Dokonuje się tego przez sumienną obserwację naszych nastrojów, fantazji i impulsów Po trzecie, nieuchronny jest długi proces negocjacji. Nie można sobie pozwolić na rezygnację z pracy nad integracją Cienia, ponieważ zaniechanie to wiąże się z braku równowagi psychicznej.